الگوی اقتصاد فرایندی

در  ادامه ی مقاله الگوهای اقتصادی به الگوی اقتصادی فرایندی می پردازیم که به شرح زیر است:

الگو یکم، معطوف به فرآیند کلی اقتصاد است. این فرآیند، هفت گام کلی را در بردارد که به ترتیب شامل تقاضا[۶]- استحصال منابع[۷]- تبدیل مواد به کالا – عرضه[۸]- فروش[۹]- خرید[۱۰]- و مصرف[۱۱]، می­‌شود. در این پارادایم، هر یک از این مؤلفه‌­های هفت‌­گانه، می­‌تواند ثقل اقتصاد قرار گیرد و مکتب اقتصادی، حول آن شکل بگیرد. 

 برای نمونه اقتصاد کدآما یک نوع اقتصاد فرایندی است

منبع مقاله: سایت کدآمایی

الگوهای اقتصادی

از آن­‌جا که اندیشه­‌ی بنیادین در هر حوزه­‌ای از تبیین دامنه­‌ی الگو‌های موجود یا تولید الگوی جدید، آغاز می­‌شود، در روی‌کرد مشتری‌مدار نیز، تبیین پارادایم گام اساسی در طرح­‌ریزی مبتنی بر این روی­‌کرد محسوب می­‌گردد.

مبتنی بر روی­‌کرد عهدمدار (تاریخ­‌مدار)  با بررسی رویکرد های زندگی بشر در طول تاریخ همه­‌ی الگوهای معرفتی، هستی شناختی، و… در زیر دو ابرالگو: سوپر پارادایم امانیسم و ابروادی خداگرایی تقسیم می شوند. به زبان ساده تر انسان در طول تاریخ همیشه یکی از دو الگوی انسان محوری و یا پرستش خدا را برای خود برگزیده است.

ترمینلوژی رویکرد مشتری مدار

در این مقاله سعی داریم مطالبی را که در قبل به آن اشاره کردیم را به صورت دقیق تر مورد بررسی قرار دهیم که در ابن مبحث به بررسی دوباره واژگان تخصصی الگوهای معیشتی می پردازیم.

 ترمینولوژی*

طرح­‌ریزی مبتنی بر روی­‌کرد مشتری­‌مدار در نسبت با چهار مفهوم روشن می­‌شود: اقتصاد، اکانومی، کدآمایی و بیع. واژه‌­ی عربی «اقتصاد»[۴] که در فارسی نیز بسیار رایج است، به معنی میانه‌­روی است، اما تبیین نگاه اسلام در کاربرد این واژه نیست، زیراکه قرآن به صراحت از لفظ «بیع» استفاده می­‌کند. مفهوم «میانه‌روی» در فارسی، یک لفظ عام است و غیر از معیشت، بسیاری از امور دیگر را نیز در برمی­‌گیرد. واژه­‌ی اقتصاد، جامعیت مفهوم قرآنی بیع را برای منظوری که مدنظر است در برندارد. از سوی دیگر، اندیشه‌­ی ایرانی، سوای از مفاهیم عربی اقتصاد و بیع، میراث­‌دار واژه‌­ی فارسی «کدآمایی» است. همانگونه که کدخدا و کدبانو، با حداقل­‌های منابع موجود، چرخ زندگی روستا یا منزل را می­‌گردانند، دانش کدآمایی نیز به تبیین چگونگی اداره­‌ی امور زندگی با حداقل­‌های منابع می­‌پردازد. واژه­‌ی چهارم، مفهوم غربی «اکانامی»[۵] است، که تا حدودی به مفهوم کدآمایی فارسی نزدیک است، اما قرابت چندانی با واژه‌­های اقتصاد و بویژه بیع ندارد.

    

*: terminology

دیکشنری انگلیسی به فارسی

لغات ، اصطلاحات علمى یا فنى ، کلمات فنى ، واژگان      ممنبع:سایت واژه یاب

منبع مقاله: سایت کدآمایی

رویکرد مشتری مدار

 

همان طور که در  مقاله ی الگوی معیشت بیع ، در تفسیر آیه ی ۱۱۱ سوره ی توبه گفته شد که خداوند خریدار جان و اموال مومنین است ، در اینجا مطلبی به عنوان رویکرد مشتری مداری نسبت به خدا مطرح می شود. تبیین الگوی اقتصادی در روی‌کرد مشتری‌مدار، به دلیل اینکه رابطه ی فروشنده(انسان) با خریدار (خداوند) را مشخص میکند نهایت امر طرح­‌ریزی است، اما گام­‌های ابتدایی: ترمینولوژی، تبیین پارادایم، و دکترین­‌ها همواره مغفول مانده است که در مقالاتی جداگانه بررسی خواهند شد.

 

جریان چپ در جهان، مدل اقتصاد مارکسیستی[۱]- سوسیالیستی را عرضه نمود. این مدل توانست هفتاد سال در شوروی امور را اداره کند و این کشور را در سطح یک ابر قدرت نگه دارد. هرچند به دلایل متعدد آن سیستم فرو پاشید، اما هنوز ابعادی از آن در کشورها و جوامع مختلف مورد استفاده است که نمونه­‌ی آن مبحث بیمه و تأمین اجتماعی است. با فروپاشی اردوگاه سوسیالیسم، جریان راست مدرن در جهان، مدل اقتصاد لیبرالی را یکه تاز صحنه‌­ی جهانی خواند، حتی فرانسیس فوکویاما تا آنجا پیش رفت که پایان تاریخ را اعلام نمود و لیبرالیسم و کاپیتالیسم[۲]را آخرین ایدئولوژی در تاریخ برای اداره­‌ی جهان معرفی کرد.[۳]

 

گرچه تبیین مدل و الگوی اقتصادی، در روی‌کرد مشتری‌مدار نهایت امر طرح­‌ریزی را شکل می­‌دهد، لیکن گام­‌های ابتدایی آن، یعنی ترمینولوژی، و سپس تبیین پارادایم، و دکترین­‌ها همواره مغفول مانده است. از این رو هرگاه بحث از اقتصاد به میان می‌آید، مدل جریان چپ یا راست را به ذهن متبادر می­‌کند. درحالی‌که بایسته است اساس طرح­‌ریزی را در مباحث بنیادین آن، بررسی و سپس تبیین نمود.

ادامه ی این مطلب را می توانید در مقاله ی ترمینلوژی رویکرد مشتری که در آینده منتشر می شود بخوانید.

کدآمایی و اکانامی تفاوت ها و شباهت ها

در این مطلب سعی داریم تا به شباهت ها و تفاوت هایی از الگوهای معیشتی کدآمایی و اکانامی به عنوان دو الگوی معیشتی ای که به ترتیب ایرانی و غربی هستند بپردازیم که در آینده در مقالاتی جداگانه به هردوی این الگوها بیشتر خواهیم پرداخت. در هر دوی این الگوها مدیریت منابع نقش مهمی دارد اما این دو الگو دیدگاه متفاوتی نسبت به مدیریت منابع دارند.

در دیدگاه معیشتی اکانامی اصل بر مدریت تقاضای مردم برای ایجاد نیاز نسبت به تولیدات صنعت است، اما در دیدگاه معیشتی کدآمایی اصل مدیریت بر اساس مدیریت بهینه ی منابع بر اساس نیاز های اساسی(نه ساختگی)  انسان (بدون ایجاد تغییر در آن) است.

به دلیل شباهت بین این دو الگو، الگوی کدآمایی می تواند جایگزین مناسبی در کشور ما برای الگوی معیشت اکانامی باشد که با الگوی معیشتی بیع کامل خواهد شد.

خبر جدید

در آینده در این وبلاگ موشن گرافیک ها و ویدیوهایی با موضوع چهار الگوی معیشتی بیع، کدآمایی، ربا و اکانامی در بخش ویدیوهای وبلاگ قرار خواهد گرفت

تبعات بیع و ربا

در ادلمه ی مقاله ی شرایط بیع و ربا، در این مقاله سهی داریم به تبعات فردی آنها نیز اشاره ی ای داشته باشیم که شرح آن از تفسیر آیه ی ۲۷۵ سوره بقره در زیر آمده است:

تبعات بیع و ربا

از آنجا که رباخوار به وسیله ثروتى که در دست دارد حاصل دسترنج طبقه زحمتکش را جمع مى کند و گاه با این وسیله به هستى و زندگى آنان خاتمه مى دهد و یا لااقل بذر دشمنى و کینه در دل آنان مى پاشد به طورى که تدریجاً تشنه خون رباخوار مى گردند، و جان و مالش را در معرض خطر قرار مى دهند;

قرآن مى گوید: خدا سرمایه هاى ربوى را به نابودى سوق مى دهد این نابودى تدریجى که براى افراد رباخوار هست براى اجتماع رباخوار نیز مى باشد.*

در مقابل، کسانى که با عواطف انسانى و دلسوزى در اجتماع گام مى نهند و از سرمایه و اموالى که تحت اختیار دارند انفاق کرده و در رفع نیازمندى هاى مردم مى کوشند، با محبت و عواطف عمومى مواجه مى گردند، و سرمایه آنها نه تنها در معرض خطر نیست، که با همکارى عمومى، رشد طبیعى خود را مى نماید این است که قرآن مى گوید: و انفاق ها را افزایش مى دهد .

این حکم در فرد و اجتماع یکى است، در اجتماعى که به نیازمندى هاى عمومى رسیدگى شود، قدرت فکرى و جسمى طبقه زحمتکش و کارگر که اکثریت اجتماع را تشکیل مى دهد به کار مى افتد، و به دنبال آن یک نظام صحیح اقتصادى که بر پایه همکارى عمومى و بهره گیرى عموم استوار است به وجود مى آید.

توجه: باید به این نکته توجه داشت که حکم ربا و بیع در فرد و اجتماع یکی است و اگر از فرد شروع شود و جامعه ای را در بر بگیرد این حکم ها هیچ تفاوتی در آنها ایجاد نخواهد شد.

*: به نظر مى رسد اگر یک مؤسسه اقتصادى یا مذهبى آمارى از رباخواران گذشته و حال با بررسى پرونده هاى قضائى تهیه نماید، به اینجا خواهد رسید که رباخوارى در همین دنیا نیز سبب نابودى است. به امید آن روز...

منبع: تفسیر نمونه

نرخ بهره

برای طرح ریزی یک الگوی معیشتی درست ابتدا باید الگوی معیشتی فعلی را مورد بررسی قرار داد که برای این کار می توان دیدگاه اقتصاد خارجی و داخلی را  در این رابطه در نظر گرفت که برای شروع در نظر دارم که به قسمتی از نظریه اقتصاد کینزی که یکی از نظریه های مهمی است که در حال حاضر هم به دلیل کوتاه کردن دست نظارت دولت بر بازار و آزاد کردن آن و مسائل این چنینی هنوز هم در غرب مخاطب دارد بپردازم.

در نگاه کینزی در بررسی مسئله ی نرخ بهره که به دلیل ادعا کینز بر این اساس که سود سرمایه گذاری در یک پروژه به نرخ بهره وامی که برای اجرای پروژه گرفته می شود ارتباط مستقیم دارد، مطرح شد، آمده است که:

 

از آنجا که درتئوری کینزی عرضه ی پول مستقل از نرخ بهره است و همواره در سطح مشخصی ثابت می باشد، نرخ بهره تعادلی از تقاطع دو منحنی عرضه و تقاضای پول است. 

تمامی این مطالب را احتمالا می توان در یک نمودار بسیار ساده تفهیم کرد. نرخ بهره در محورهای صعودی و مقدار پول در محورحای افقی نشان داده شده است.

نمودار تعادل در بازار پول 

باید به این نکته توجه داشت که در اقتصاد کینزی شرط لازم برای ایجاد تعادل در بازار پول، تعادل در بازار اوراق قرضه یا بازار بورس است. به عبارت دیگر، در وضعیت تعادل بازار پول، در نقطه ای، حتما بازار اوراق قرضه هم در تعادل است زیرا این بازارها رابطه ی مستقیمی با پولی دارند که به صورت نقد در دست مردم است.

سود مضاعف

در مطلب سود مضاعف قصد داریم در رابطه با تفسیر آیه ی ۱۳۰سوره ی آل عمران ویدیویی را در رابطه باسیستم بانک داری منتشر کنیم که تعریف کمتر شنیده شده ای را از سیستم بانکداری مطرح می کندکه در ادامه ی مطلب شاهد آن خواهید بود.

تفسیر آیه ۱۳۰سوره ی آل عمران

در این آیه اشاره به تحریم رباى فاحش شده و با تعبیر أَضْعافاً مُضاعَفَهً بیان گردیده است.

 منظور از رباى فاحش این است که: سرمایه به شکل تصاعدى در مسیر ربا سیر کند یعنى سود در مرحله نخستین با اصل سرمایه ضمیمه شود و مجموعاً مورد ربا قرار گیرند، و به همین ترتیب در هر مرحله، سود به اضافه سرمایه ، سرمایه جدیدى را تشکیل دهد، و به این ترتیب در مدت کمى از راه تراکم سود، مجموع بدهى بدهکار به چندین برابر اصل بدهى افزایش یابد و به کلى از زندگى ساقط گردد.

 

منبع: تفسیر نمونه

 

تفاوت بیع و ربا

شرایط بیع و ربا در تفسیر نمونه ی آیه ۲۷۵ سوره ی بقره به شرح زیر آمده می باشد:

 

در تفسیر این آیه بعد از بررسی حال ربا خواران در دنیا و آخرت این قسمت از آیه آمده است که به گوشه اى از منطق رباخواران  می پردازد که مى فرماید:

 این به خاطر آن است که آنها گفتند: بیع هم مانند ربا است و تفاوتى میان این دو نیست (ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبا).

یعنى هر دو از انواع مبادله است که با رضایت طرفین انجام مى شود.

ولى قرآن در پاسخ آنها مى گوید: چگونه این دو ممکن است یکسان باشد؟ حال آن که خداوند بیع را حلال کرده و ربا را حرام (وَ أَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا).

مسلماً این تفاوت، دلیل و فلسفه اى داشته که خداوند حکیم، به خاطر آن چنین حکمى را صادر کرده است، قرآن در این باره توضیح بیشترى نداده و شاید به خاطر وضوح آن بوده است، زیرا:

اولاً ـ در خرید و فروش معمولى، هر دو طرف به طور یکسان در معرض سود و زیان هستند، گاهى هر دو سود مى کنند و گاهى هر دو زیان، گاهى یکى سود و دیگرى زیان مى کند در حالى که در معاملات ربوى رباخوار هیچ گاه زیان نمى بیند و تمام زیان هاى احتمالى بر دوش طرف مقابل سنگینى خواهد کرد و به همین دلیل است که مؤسسات ربوى روز به روز وسیع تر و سرمایه دارتر مى شوند و در برابر تحلیل رفتن طبقات ضعیف بر حجم ثروت آنها دائماً افزوده مى شود.

ثانیاً ـ در تجارت و خرید و فروش معمولى، طرفین در مسیر تولید و مصرف گام بر مى دارند، در صورتى که رباخوار هیچ عمل مثبتى در این زمینه ندارد و بدون هیچ تولیدی و یا عرضه ای با پول، پول در می آورد.

ثالثاً ـ با شیوع رباخوارى سرمایه ها در مسیرهاى ناسالم مى افتد و پایه هاى اقتصاد که اساس اجتماع است متزلزل مى گردد، در حالى که تجارت صحیح موجب گردش سالم ثروت است.

رابعاً ـ رباخوارى منشأ دشمنى ها و جنگ هاى طبقاتى است، در حالى که تجارت صحیح چنین نیست و هرگز جامعه را به زندگى طبقاتى و جنگ هاى ناشى از آن سوق نمى دهد.

منبع: تفسیر نمونه