تبیین الگوهای اقتصادی (بخش اول)

متن زیر مصاحبه استاد حسن عباسی با مجله‌ی «اندیشه گستر» است که در سال 1387 منتشر شده است. این مصاحبه به همراه متن گفت‌وگو با صاحب‌نظران دیگر اقتصادی توسط نشر تعالی اندیشه در کتابی تحت عنوان «اندیشه اقتصادی انقلاب اسلامی» در پایان سال 1393 بازنشر گردیده است.

 

 با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، پرسش نخست ما این است که با توجه به بحران اقتصادی جاری در جهان غرب، و ضرورت بازنگری در الگوهای اقتصادی جهانی، چشم‌انداز مدل کاپیتال اکونومی را چگونه ارزیابی می‌کنید و به نظر شما آیا اسلام از یک الگوی اقتصادی جامع برای پاسخ‌گویی به نیازهای بشری برخوردار است، و آیا جمهوری اسلامی می‌تواند در شرایط موجود که جهان با نوعی خلاء تئوریک در حوزه‌ی فلسفه‌ی اقتصادی مواجه شده است، الگوی اقتصادی اسلام را تبیین، و به جهان عرضه می‌کند؟

پول بدون پشتوانه چیست؟

همانطور که می دانید در قرن ها پیش مردم برای خرید و فروش کالا از طلا و نقره به عنوان پول استفاده می کردند سال ها گذشت و مکانی به نام بانک به وجود آمد تا مردم طلا های خود را به آنجا سپرده و در مقابل آن رسیدی دریافت کنند تا مشخص شود که چه میزان پول خود را به بانک سپرده اند. بعد از مدتی مردم به دلیل آسان بودن استفاده تصمیم گرفتند که به جای استفاده از طلا برای خرید و فروش از این رسیدها  استفاده کنند. مردم به این دلیل به این رسید ها اعتماد داشته اند زیرا فکر می کردند که به ازای هر رسیدی که در دست مردم وجود دارد طلا در بانک ها وجود دارد. در دنیای مدرن نیز بین سال های 1870 تا 1914 دولت های مدرن تصمیم گرفته بودند ارزش پول های خود را با پشتوانه ی طلا تعیین کنند که این امر باعث ثبات نسبی اقتصاد کشورهایی که مبنای پول خود را طلا قرار داده بودند، شده بود. اما بعد از جنگ اول جهانی دولت ها تصمیم گرفتن تا رابطه ی پول های خود ا با طلا کمتر کنند و بعد از جنگ حهانی دوم دولت آمریکا در زمان ریاست جمهوری نیکسون در سال 1971 تصمیم به قطع رابطه کامل پول کاغذی با طلا گرفت که بعد از آن دوران این تصمیم نیکسون تبدیل به یک رویه جهانی برای خلق پول بودن پشتوانه شد. از آن به بعد بود که بی ثباتی ارزش پول و به طبع آن اقتصاد کشورها آغاز شد. (که در مطلبی دیگر بیشتر این موضوع خواهیم پرداخت)

 

 

  پول بدون پشتوانه چیست و چه تاثیری بر اقتصاد کشورها دارد؟                         

                       حجم: 24.9 مگابایت                           

                           دریافت

                     

 

منبع: کتاب جنگ ارزی

       سایت جنبش ممنعت جنگ با خدا

مفهوم برکت در زندگی

 

زمان های زیادی شده من به مفهوم کلمه ی برکت فکردم. یعنی چی که می گن خدا به مال اموالت برکت بده؟

 

در احادیث، گوسفند و بز شیرده، اسب، آب، آتش، شیر، گوشت، نان (نان در میان مردم «برکت» نام گرفته و بدان سوگند نیز می‌خورند)،  عسل،  سرکه، خانه‌ای وسیع در مکانی مناسب و با همسایگانی خوب، کارهایی چون اطاعت و ذکر  خدا و خواندن قرآن، روزه گرفتن.

خوردن سحری در ماه رمضان، داد و ستد سهل و صادقانه و مهلت دادن برای پرداخت بها، اطعام مساکین، به کار بستن احکام دینی، پیوند با خویشان،  رفتار نیکو با همسایگان،  مواسات با برادران ایمانی، شستن دستها قبل و بعد از خوردن غذا،  صرف غذا با جمع،  نظافت بدن و خانه، کم کردن هزینه‌های ازدواج  برکت آور هستند.

بانک ها با پول مردم چه کار می کنند؟

اگر مردم بدانند که بانک‌ها چگونه پول درمی‌آورند، برای انقلاب تا صبح فردا صبر نمی‌کنند.

هنری فورد - موسس شرکت فورد 

 

                    مدت زمان: 6 دقیقه 31 ثانیه
          توضیحات: بانک ها با پول مردم چه کار می کنند؟
                    حجم: 42.9 مگابایت دریافت
 

احیای سنت های غلط به نام مدرن سازی جهان

من فکر می کردم یکی از شرایط مدرن شدن در دنیای جدید کنار گذاشتن سنت ها است.

پس چرا کشورهایی که ادعا مدرن بودن می کنند سنت برده داری را توسط فوتبال و سنت ربا را توسط بانک ها و قمار را توسط بورس دوباره احیا کرده اند؟!

تنها مشکل دنیا مدرن با این سنت ها ظاهر آنها بوده است که با لباس جدید آنها را دوباره عرضه کرده اند؟

این چه دنیای مدرن و جدیدی است که بر تفکر قرن ها پیش اجدادش اسرار می ورزد و آن را در شکل جدید ارایه می کند؟

آیا هدف تمدن های به اصطلاح مدرن آدرس غلط دادن به دنیا نیست تا اینگونه بتوانند افرادی را که با چنین مفاهمی به صورت واضح مخالف هستند با خود همراه کنند؟

معرفی کتاب جنگ ارزی نوشته ی جمیز ریکارد (بخش دوم)

 

به نظرمن وقتی می خوای یک کتاب را معررفی کنی آن کتاب باید خودش را معرفی کنه. یعنی اینکه اگه یک بخشی ا اگه در اختیار دیگان قرار دادی آن فرد مجاب بشه برای خواندن بقیه کتاب آن را بخره. بخاطر همین هم من تصمیم گرفتم به جای توضیح این کتاب بخشی از آن را منتظر کنم تا اگر کسی دوست داشت بره کتاب را تهیه کنه و بقیه اش را بخونه. در ادامه با بخشی از فصل این کتاب بامن همراه باشید.

 

توجه داشته باشید که لغات تخصصی ای در این مطلب وجود دارد که در یک متن دیگر به آن خواهیم پرداخت.

 

در بخش قبل خواندیم:

در اقتصادی که در تنگناست ، دیده می شود، به دلیل بیکاری زیاد، فشار بدهی بالا یا هر دو علت، مصرف جامعه ( C )، ثابت یا در حال کاهش است. اما سرمایه گذاری ( I ) در کارخانجات، تجهیزات و املاک، مستقل از مصرف اندازه گیری می شود، ولی با وجود این، سرمایه گذاری با مصرف پیوند محکمی دارد. سرمایه گذار اگر انتظار نداشته باشد مصرف کنندگان ، تولیدات او را بلافاصله یا در آینده ای نزدیک خریداری خواهند کرد، برای افزایش ظرفیت کسب وکار خود، سرمایه گذاری نخواهد کرد. از این رو وقتی مصرف کم می شود سرمایه گذاری در کسب وکارها نیز رو به کاهش خواهند گذاشت. اما در حالی که مصرف و سرمایه گذاری ضعیف شده اند ، مخارج دولت ( G ) می تواند به طور مستقل از آنها افزایش یابد. این دقیقا همان چیزی است که اقتصاددانان کینزی آن را توصیه می کنند تا بتوان از طریق این افزایش مخارج دولت ، اقتصاد را در مسیر رشد نگه داشت حتی وقتی مردم و کسب وکارها خارج از گود اقتصاد هستند. اما مشکل این طرز فکر این است که دولت برای اینکه بتواند مخارج خود را افزایش دهد، نیازمند افزایش مالیات یا استقراض است که در زمان رکود اقتصادی رای دهندگان معمولا تمایلی ندارند هیچ کدام از این دو راه حل را حمایت کنند زیرا پیشاپیش فشارهای مالیاتی بالاست و مردم در حال محکم بستن کمربندهای خود هستند. به هر حال حتی با وجود اینکه چند اقتصاددان دقیقا افزایش مخارج دولت در زمان فشارهای اقتصادی توصیه کرده باشند در کشورهای دموکراتیک محدودیتهای سیاسی جدی برای اجرای این سیاست وجود دارد. پس در اقتصادی که قرار نیست درآمد افراد و کسب وکارها رشد کند و در جایی که مخارج دولت نیز محدود شده است تنها راه باقیمانده برای رشد اقتصادی این است که خالص صادرات ( X - M ) افزایش یابد و سریع ترین و راحت ترین راه برای رسیدن به این هدف ، کاهش ارزش پول در برابر پول دیگر کشور هاست. 

حال می رسیم به مثال که د بخش قبلی این مطلب قول آن را داده بودیم که می تواند توسط آن به خوبی منظور را از بخش کوچکی از جنگ ارزی نشان داد که در ادامه به آن خواهبم پرداخت:

چگونه شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی، بانکداری را باوجود ربوی بودن تصویب و تأیید کرده اند؟

مجلس وظیفه تصویب قوانین تهیه شده در کمیسیونهای تخصصی را داشته و شورای نگهبان وظیفه تأیید مصوبه از حیث خلاف شرع نبودن و خلاف قانون اساسی نبودن را دارد. پس باید گفت که «آنچه بر روی کاغذ نوشته شده با وجود <پیش فرض هایی> که در آن لحاظ شده، تناقضی با شرع ندارد».

اما آیا شورای نگهبانا ربای بانکی را تأیید نموده؟ خیر. از آن جایی که ربا از منظر شرع مقدس حرام است و قانون اساسی ما هم صراحتاً علیه ربا موضع گرفته است، شورای نگهبان نمی تواند ربای بانکی را جایز بشمارد. آن چیز ی که تصویب و تأیید شده است قانون بانکداری بدون ربا و قانون پولی بانکی کشور می باشد.

نکته ی مهم و پایه ای در این موضوع آنجاست که پیشفرض های اتخاذ شده برای نوشتن قانون پولی و بانکی کشور و عملیات بانکداری بدون ربا اکنون اشتباه بودنشان نمایان شده است. به عبارت ساده تر ایراد در مجلس و شورای نگهبان نیست. بلکه ایراد در مباحث کارکرد شناسی و ساختار یابی نهاد بانک در عمل بوده و این مشورت های اشتباه به دستگاه قانونگذاری باعث ایجاد قوانین «ناکارآمد» شده است. پس عدالت حکم میکند که انگشت اتهام را به سمت طیف دیگری گرفت.

 

 

منبع: جنبش ممانعت از ربا

 

 

سوالات دیگر در ابطه با ربا را می توانید از دسته بندی سوالات متداول در بالای صفحه یا منوی طبقه بندی موضوعی در سمت راست صفحه دنبال کنید.

 

اگر حکومت اسلامی برقرار است چرا بانکها را ربوی میدانید؟

 

 

22 بهمن 1357 را روز شروع جمهوری اسلامی ایران می دانند؛ اما یک سؤال مطرح است. دقیقًا چه ساعت و ثانیه ای از این روز یک مرتبه نوع حکومت تغییر کرد؟ با مطالعه تاریخ متوجه میشویم که نه در 22 بهمن  بلکه در 12 فروردین 1358 در یک انتخابات عمومی مردم به تغییر حکومت پادشاهی به جمهوری رأی مثبت دادند؛ و هیچ سازمانی در روز 22 بهمن اسلامی نشد! پس بر هیچ کس پوشیده نیست که تمامی اداره ها وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی و حکومتی تا سالیان بعد کوچکترین تغییر ساختاری ای نکردند. در سال 1358 تازه بحث حجاب داشتن خانم ها در ادارات دولتی مطرح شد! و مردم متدینی که تا دیروز حکومت را اداره نکرده بودند به جای تغییر ساختار نظام های حکومت به سراغ کارهای  زود بازده ای مانند اجباری کردن حجاب در ادارات رفتند.

در همین اوضاع است که امام خمینی در دیدار بانکداران دغدغه های خود را به عنوان طبیب این انقلاب بیان می کند. آیا کسی میتواند ادعا کند تا سال 1362 بانک های جمهوری اسلامی غیر ربوی بوده است؟ سال 1362 قانون بانکداری بدون ربا تصویب شد. قانونی که بعدها نیز بازنگری شد اما به اعتراف جمیع کارشناسان و صاحب نظران هیچگاه آنطور که نوشته شده بود عملیاتی نشد. عملیاتی نشدن این قانون به هر دلیلی نشد اعم از اصلاح نشدن ذات اقتصاد سرمایه داری موجود در بانک یا وجود اشکال اجرایی در این قانون باشد نتیجه آن این است که این نهاد در جمهوری اسلامی هنوز اسلامی نیست.

از منظر دیگر؛ انقالب 22 بهمن 1357 انقلاب سیاسی بود و در 12 فروردین 1358 کشور ایران از لحاظ «افراد حاکم» اسلامی شد. 2 سال بعد یعنی در سال 1359 انقلاب فرهنگی-و نه علمی- در ایران شکل گرفت و دانشگاه ها به منظور یک انقلاب در زمینه ی تفکر لیبرالی حاکم بر اساتید و کتابها -و نه تغییر علمی- بسته شد. حال شما بگویید: انقالب اقتصادی در ایران در چه سالی شکل گرفت؟ بدون این توضیحات نیز مردم به طور فطری می دانند که بانکها و بخش اقتصادی این کشور نه بر اساس تفکر اسلامی  بلکه در پوشش اسلامی کار می کند.

 

از این پس بخش سوالات متداول جهت پاسخ گویی به سوالات احتمالی در این بلاگ ایجاد می شود که منبع پرسش ها و پاسخ ها سایت جنبش ممانعت از ربا است.

شکم های از حرام پر شده!

امروز که من این مطلب را می نویسم روز عاشورا است.  هر آنچه من فکر می کنم تنها می توانم به این کلام امام حسین علیه السلام برسم که در روز عاشورا در مقابل جهبه دشمن ایستادند و این سخن را فرمودند که:

 

.. فَمَن أطاعَنی کانَ مِنَ المُرشَدینَ، ومَن عَصانی کانَ مِنَ المُهلَکینَ، وکُلُّکُم عاصٍ لِأَمری، غَیرُ مُستَمِعٍ لِقَولی، قَدِ انخَزَلَت عَطِیّاتُکُم مِنَ الحَرامِ، ومُلِئَت بُطونُکُم مِنَ الحَرامِ، فَطَبَعَ اللّهُ عَلى قُلوبِکُم.

..هر کس مرا فرمان بَرَد از ره‌یافتگان است و هر کس نافرمانى کند از هلاک‌شدگان و همه شما از فرمان من سرپیچى مى‌کنید و به گفته‌ام گوش نمى‌دهید؛ زیرا عطایاى شما را از حرام پرداخته‌اند و درونتان، از حرام پُر شده است و از این رو، خداوند بر دل‌هایتان مُهر زده است» .

مقتل الحسین للخوارزمی : ج 2 ص 6
 

منبع: سایت حدیث نت

 

متاسفانه این کلام امام علیه السلام را کمتر در هیئات و منبرها شنیده ایم درصورتی که یکی از مهم ترین رویکرد های ما نسبت به کربلا باید توجه به این سخن امام حسین علیه السلام باشد. زیرا توجه به مال حرام  متوجه آن تاریخ و زمان نبوده است و این سخن برای تمام زمان ها گفته شده است مخصوصاً برای زمان حال که کل دنیا درگیر مفهوم ربا به صورت گسترده شده است.

اگر دین نداریم آزاده باشیم

بعد پنج سال که سعادت فعالیت در زمینه ی موضوع این بلاگ را نداشتم بعد از مدت ها خدا به من عنایت کرد و به این سمت برگشتم.

امروز که دارم این مطلب را می نویسم روز عاشورای 1401 است و من هنگامی که در حال نوشتن این مطلب هستم در حال فکر کردن به این نکته هستم که چه درسی می توانم از امام حسین علیه سلام بگیرم.  تفسیرها و شرح وقایع در رابطه با قیام اما حسین علیه السلام را می توان از روحانیونی که درس دین خوانده اند شنید. اما من وقتی به واقع ی عاشورا فکر می کنم این کلام حضرت در ذهن من مرور می شود. 

 

امام حسین علیه السلام در روز عاشورا رو به سپاه دشمن می گویند که:

اگر دین ندارید آزاده باشید.

 

در استفتائی از سایت آیت الله مکارم شیرازی سوال شده است که:

پرسش : چرا امام حسین(علیه السلام) در روز عاشورا خطاب به دشمنان فرمود: «اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید»؟

پاسخ اجمالی:

بیان امام بیانگر این است که مردم کوفه چنان در ورطه بی دینی غوطه ور شده بودند که امام از آنها توقع رفتار دین مدار نداشت؛ بلکه از آنها می خواست به حداقل اقتضائات انسانی عمل کنند. این کلام امام(ع) زنگ خطر و مایه عبرت برای مسلمانان عصر حاضر است که از سرنوشت مردم کوفه درس گرفته و با اجتناب از اعمال و رفتاری که بوی تبعیت از هوا و هوس می دهد و یا برگرفته از جهل و نادانی و تعصب و جمود است دین خود رامستحکم نموده، خود را برای دفاع از قیام آخر الزمان و همراهی موعود جهانی آماده و مهیا سازند.

منبع: سایت آیت الله مکارم شیرازی

بعد از خواندن این مطلب می خواهم به مفهوم ربا بپردازم.

شاید برای شما سوال پیش بیاید که این کلام حضرت امام حسین چه گونه می تواند به مفهوم ربا ربط پیدا کند؟