نرخ بهره

برای طرح ریزی یک الگوی معیشتی درست ابتدا باید الگوی معیشتی فعلی را مورد بررسی قرار داد که برای این کار می توان دیدگاه اقتصاد خارجی و داخلی را  در این رابطه در نظر گرفت که برای شروع در نظر دارم که به قسمتی از نظریه اقتصاد کینزی که یکی از نظریه های مهمی است که در حال حاضر هم به دلیل کوتاه کردن دست نظارت دولت بر بازار و آزاد کردن آن و مسائل این چنینی هنوز هم در غرب مخاطب دارد بپردازم.

در نگاه کینزی در بررسی مسئله ی نرخ بهره که به دلیل ادعا کینز بر این اساس که سود سرمایه گذاری در یک پروژه به نرخ بهره وامی که برای اجرای پروژه گرفته می شود ارتباط مستقیم دارد، مطرح شد، آمده است که:

 

از آنجا که درتئوری کینزی عرضه ی پول مستقل از نرخ بهره است و همواره در سطح مشخصی ثابت می باشد، نرخ بهره تعادلی از تقاطع دو منحنی عرضه و تقاضای پول است. 

تمامی این مطالب را احتمالا می توان در یک نمودار بسیار ساده تفهیم کرد. نرخ بهره در محورهای صعودی و مقدار پول در محورحای افقی نشان داده شده است.

نمودار تعادل در بازار پول 

باید به این نکته توجه داشت که در اقتصاد کینزی شرط لازم برای ایجاد تعادل در بازار پول، تعادل در بازار اوراق قرضه یا بازار بورس است. به عبارت دیگر، در وضعیت تعادل بازار پول، در نقطه ای، حتما بازار اوراق قرضه هم در تعادل است زیرا این بازارها رابطه ی مستقیمی با پولی دارند که به صورت نقد در دست مردم است.

 منحنی رجحان نقدینگی (نمودار بالا) نشان می دهد پولی که افراد می خواهند نگه دارند،در اثر نوسان نرخ بهره، نوسان خواهد داشت هر قدر نرخ بهره پایین تر باشد، افراد مایلند بیشتر از دارایی خود را به صورت پول نگه دارند. نرخ بهره ای که واقعا ثابت می شود نرخ بهره ای خواهد بود که در  سطح آن، آن مقدار که افراد مایلند نگه دارند برابر باشد با پولی که بانک مرکزی خلق کرده.

به همین دلیل است که مینارد کینز یکی از راه های ایجاد ثبات در اشتغال را بالا بردن هزینه ی دولت و پایین آرودن نرخ بهره می داند تا پول نقد در دسترس مردم بیشتر شود و طبق یک اعتقاد دیگر کینز مردم هرچه پول بیشتری داشته باشند تمایل به پسنداز آنها بیشتر می شود که با این راهکار منیارد کینز سعی داشته تا میزان پول پسندازهای مردم را به پول نقد تبدیل کند و آنها را به صورت سرمایه در اختیار صنعت بگذارد. چون به اعتقاد او هر چقدر تمایل به مصرف در مردم بالا برود در نتیجه تقاضایی که وجود دارد تولید نیز بالامی رود و هر چقدر تولید بالا برود فرصت های شغلی بیشتری به وجود می آید.

اما نرخ بهره ای که از آن سخن به میان آمد به چه معنا است؟

به اعتقاد مینارد کینز اقتصاددان انگلیسی و حامیان او که اصطلاحا کینزی خوانده می شوندبهره را ابزاری برای جبران خسارت وام دهنده بر اثر کاهش بها پول است، می داند.

چند نکته در این مطلب حائز اهمیت است که به شرح زیر است:

در قسمتی از مطلب عرضه ی پول را از نرخ بهره مستقل و آن را در سطح ثابتی دانسته و بیان می دارند که نرخ بهره تعادلی از منحنی عرضه و تقاصای پول است. این تعریف این تفسیر را از ذهن می گذراند که پول همچون کالایی نسبت به عرضه و تقاضای خود ارزش می یابد که در این مطلب نرخ بهره به عنوان عاملی برای ارزش گذاری پول مطرح می شود این یعنی اینکه هر وقت تقاضا نسبت به عرضه ی پول کمتر بود ارزش پول کمتر می شود و به طبع آن نیز نرخ بهره ی آن کاهش میابد و طبق تعریف دیگری از این مقاله هر چقدر نرخ بهره کمتر باشد مردم بیشتر تمایل به تبدیل دارایی های خود به پول را دارند.

موضوع مهم: در مکتب کینزی در حالی با پول مانند کالا که ارزشش به نرخ بهره وابسته است برخورد می شود که پول نیز خود معیار ارزش گذاری است که این موضوع در مطلب پول و اعتبار مطرح خواهد شد.

 

توجه:در مطلب بالا از کلماتی مانند اوراق قرضه، رجحان نقدی و نرخ بهره صحبت شد که در مقاله ی فرهنگ واژگان اکانامی به آن خواهیم پرداخت.

منبع:

نظریه ی عمومی اشتغال، بهره و پول. جان مینارد کینز؛ ترجمه ی منوچهر فرهنگ (۱۳۴۸)