احادیث معیشتی (اسراف و احتکار)

در پی مطالب آیه و احادیث معیشتی می خواهم به احادیثی از پیاکبر اکرم(ص)، امام علی(ع) و امام صادق(ع) بپردازم که می تواند کاربرد مناسبی در تعریف الگوی معیشت کدآمایی که یکی از ارکان آن مدریت منابع بر اساس نیازهای اساسی بشر است، داشنه باشد که در زیر این احادیث را خواهید خواند.

اسراف و تبذیر و مصرف گرایی

نابودی سرمایه

حضرت علی علیه السلام فرمود: القصد مثراة و السرف مثواة(34) اعتدال و میانه روی در مصرف، سبب فراوانی مال و ثروت و اسراف و زیاده روی، باعث نابودی و تباهی آن است.

فقر

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: من بذّر افقره الله(35) کسی که مالش را بیهوده هدر دهد خدا او را فقیر می کند.تعریف اسراف

حضرت علی علیه السلام می فرماید:«إِنَّ إِعْطَاءَ الْمَالِ فِی غَیْرِ حَقِّهِ تَبْذِیرٌ وَ إِسْرَافٌ.» [22] جنانچه مالی غیر صحیح و بیش از مصرف و اندازه مصرف گردد، اسراف محسوب می شود.

احتکار و انباشت مال و کالا

در روایات فراوانی از احتکار کالا نهی شده است. پیامبر(ص) فرمود:« الْجَالِبُ مَرْزُوقٌ وَ الْمُحْتَکِرُ مَلْعُون » [23] گیرنده کالا (برای خرید و فروش و تجارت) روزی می خورد و محتکر از رحمت خداوند بدور است.

عن الصادق(ع):«لَا یَحْتَکِرُ الطَّعَامَ إِلَّا خَاطِئٌ.» [24]  امام صادق (ع) فرمود: «طعام را احتکار نمی کند، مگر خطا کار».

عن علی(ع):«فَامْنَعْ مِنَ الِاحْتِکَارِ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله وسلم )مَنَعَ مِنْهُ». [25]  از احتکار جلوگیری کن پیامبر(ص) چنین می کرد.

امام صادق(ع) به نقل از پدر بزرگوارشان می فرمایند:

«عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیه (ع) قَالَ رَفَعَ الْحَدِیثَ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ مَرَّ بِالْمُحْتَکِرِینَ فَأَمَرَ بِحُکْرَتِهِمْ أَنْ تُخْرَجَ إِلَی بُطُونِ الْأَسْوَاقِ وَ حَیْثُ تَنْظُرُ الْأَبْصَارُ إِلَیْهَا فَقِیلَ لِرَسُولِ اللَّهِ ص لَوْ قَوَّمْتَ عَلَیْهِمْ فَغَضِبَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَتَّی عُرِفَ الْغَضَبُ فِی وَجْهِهِ فَقَالَ أَنَا أُقَوِّمُ عَلَیْهِمْ إِنَّمَا السِّعْرُ إِلَی اللَّهِ یَرْفَعُهُ إِذَا شَاءَ وَ یَخْفِضُهُ إِذَا شَاءَ». [26] روزی پیامبر اکرم(ص) از کنار محتکرین می گذشت؛ به آنان دستور داد تا کالاهای احتکار شده خود را بطوری که در معرض دید همگان باشد، بیرون آورند. به آن حضرت عرض شد: چرا بر آن کالاها قیمت نمی گذارید؟ حضرت خشمگین شدند و فرمودند: آیا من بر آنها قیمت گذارم؟ همانا قیمت دست خداست هرگاه که خواهد بالا برد و هرگاه که خواهد پایین آورد.

طبق این احادیث می توان ربروی مدیریت صحیح منابع در الگوی معیشت کدآمایی مسئله ی اسراف و احتکار را مطرح کرد که توسط پیامبر(ص) و ائمه ی معصومین بسیار نهی شده است و در مورد اسراف در احادیث پیامبر(ص) و ائمه ی معصومین(ع) می توان نتایج مالی اسراف نزد خدا را نیز  مشاهده کرد و نکته ی دیگری که در آخرین حدیث از پیامبر(ص) که توسط امام صادق(ع) نقل شده است آمده این است که می فرمایند: همانا قیمت دست خداوند است و هرگاه بخواهد بالا برد و هرگاه خواهد پایین آورد. از این سخن پیامبر اکرم(ص) می توان این برداشت را کرد که قیمت مال به عنوان برکت آن مال برای صاحبش توسط خدا تعیین خواهد شد که آیا آن مال برای او برکت خواهد داشت یا نه. که این موضوع نیز مسئله ی مهمی است که می تواند موضوع مطلب دیگری باشد.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه