تعریف ربا از کلام معصوم علیه السلام

تهذیب الأحکام از عمر بن یزید بیّاع سابرى : به امام صادق علیه السلام گفتم: «فدایت شوم! مردم گمان مى کنند که سود گرفتن [در معامله] از فردِ به اضطرار افتاده ، حرام و از قبیل ربا است!» فرمود: «آیا دیده اى که کسى ـ خواه ثروتمند باشد و خواه فقیر ـ جز به ضرورت چیزى بخرد؟ اى عُمَر! هر آینه خداوند بیع را حلال شمرده و ربا را حرام فرموده است ؛ پس سود ببر ، ولى ربا مگیر» . گفتم: «پس ربا چیست؟» فرمود: «چند درهم در برابر چند درهم : دو برابر به ازاى یک برابر ؛ و گندم به ازاى گندم : دو برابر به ازاى یک برابر» .

 

توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث (جلد 1)

محمّد محمّدی ری شهری

صفحه 312

 

امام باقر علیه السلام : پلیدترینِ درآمدها ، درآمدِ ربا است .

 

توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث (جلد 1)

محمّد محمّدی ری شهری

صفحه 312

 

منبع: جستجو گر حدیث میزان 

آینده ی ربا در سخن پیامبر اسلام

عنه صلى الله علیه و آله :لَیَأتِیَنَّ على الناسِ زَمانٌ لا یَبقى أحَدٌ إلاّ أکَلَ الربا، فإن لَم یَأْکُلهُ أصابَهُ مِن غُبارِهِ .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : روزگارى بر مردم فرا رسد که همه ربا خوار شوند و اگر هم کسى ربا نخورد، گَردِ آن بر دامنش بنشیند .

میزان الحکمه جلد چهارم

محمّد محمّدی ری شهری

صفحه 354

 

منبع: جستجو گر حدیت میزان

 

 

              عنوان: از ربای سنتی تا بانک های مدرن

                   مدت زمان: 4 دقیقه 56 ثانیه

                حجم: 32.1 مگابایت  دریافت 

 

قاعده ی نفی سبیل

در ادامه ی مطالب الگوی معیشت بیع ما می خواهیم به موضوعی بپردازیم که یکی از ارکان این الگو معیشتی است که قاعده ی فقهی نفی سبیل نام دارد.

 نفی سبیل قاعده‌ای اسلامی است که هرگونه تسط کفار بر مسلمانان را در هر زمینه‌ای از جمله سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی، جایز نمی‌شمارد.[۱]

از مهمترین آیات قرآنی که بر این اصل دلالت دارد آیهٔ ۱۴۱ سورهٔ نساء است که در ادامه ی مطلب آمده است.

دکترین بیع

آنچه در اسلام «بیع» نامیده می­‌شود هر چند که هر هفت مؤلفه­‌ی چرخه­‌ی اقتصاد را در بر می­‌گیرد، اما ثقل و تمرکز آن بر مبنع انسانی اقتصاد در چهار حوزه­‌ی فروش، خرید، مصرف و تقاضا استوار است. در واقع منابع اولیه و نیروی کار که تولید کالا را رقم زده­‌اند و ساز و کار و عرضه، همه در خرید و فروش ارزش­‌گذاری می­‌شوند.

اقتصاد بشرگرا که قائل به احترام نسبت به طبیعت است، در ماهیت یک دکترین اقتصاد ایمانی است که به بیع معروف است.

منبع: سایت کدآمایی

محدوده ی این دکترینی که در نمودار بالا مشخص شده است اصالت را نه به تولید کالا بلکه ارزشگذاری را  بر اساس برکت در تقاضا، فروش، خرید و مصرف قرار می دهد. همانطور که در مقاله ی الگوی معیشت بیع اشاره شد در این دکترین بر اساس آیه ی صد و یازده سوره ی توبه مالی برکت و ارزش دارد که خداوند متعال خریدار آن باشد و در این رویگرد واحد مالی ای مثل پول تنها جایگاهش در این حد است که اگر هم به دست می آید توسط اعمالی به دست آید که خریدار آن خدا باشد. در اینجا باید توجه داشت که هیچگاه خدا خریدار اعمال و اموالی نخواهد بود که به مقصد مادیات و پول انجام شود ولی به اعمال و اموالی که برای خدا انجام شود برکت مالی و پولی را (البته توسط حکمت الهی) هم میتواند  (البته نه لوزما) همراه داشته باشد.

یک تجارت بی نظیر

 

در مقاله ی الگوی معیشت بیع، آیه ۱۱۱سوره ی توبه مطرح شد که در زیر تفسیر مختصری از این سوره آورده شده است:

از آنجا که در آیات گذشته، درباره متخلفان از جهاد سخن به میان آمد، در این دو آیه، مقام والاى مجاهدان با ایمان، با ذکر مثال جالبى، بیان شده است.

در این مثال، خداوند خود را خریدار، و مؤمنان را فروشنده معرفى کرده، و مى فرماید: خداوند از مؤمنان جان ها و اموالشان را خریدارى کرده، که در برابر این متاع، بهشت براى آنان باشد (إِنَّ اللّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ).

 

و از آنجا که در هر معامله، پنج رکن اساسى وجود دارد یعنى: خریدار، فروشنده، متاع، قیمت و سند معامله، خداوند در این آیه، به تمام این ارکان اشاره کرده است.

خودش را خریدار ، مؤمنان را فروشنده ، جان ها و اموال را متاع و بهشت را ثمن (بها)، براى این معامله قرار داده است.

فرهنگ واژگان (معیشت)

یکی از کلماتی که تبیین آن برای بحث ما مهم است کلمه ی معیشت است زیرا همه ی مطالبی که در این وبلاگ مطرح می شود قرار است سرانجام آن به یک الگوی معیشتی برسد به همین دلیل یکی از زیر بناهای مباحث ما تببین واژه ی معیشت است.

معیشت در فرهنگ فارسی معین* به معنی زیر است:

(مَ شَ) [ ع . معیشة ] (اِمص .) آنچه که به وسیلة آن زندگانی کنند

طبق این معنی الگوی معیشت اسلامی، ایرانی را می توان الگوی زندگی اسلامی، ایرانی هم نامید و برخلاف تصور فقط شامل حوزه ای که در ایران اقتصاد نامیده می شود، نیست و قرار است به این سوال پاسخ دهد که انسان ایرانی و مسلمان باید چگونه زیست داشته باشد که یک بخش آن زیست اقتصادی است.

منبع واژگان: سایت واژه یاب

*: فرهنگ فارسی معین: یک کتاب از محمد معین. فرهنگ معین یکی از فرهنگ‌های مهم واژگان فارسی است. نویسنده این فرهنگ دکتر محمد معین بوده و ناشر آن انتشارات امیرکبیر است. این فرهنگنامه اولین بار در سال ۱۳۵۰ پس از فوت دکتر محمد معین با همت مرحوم دکتر جعفر شهیدی چاپ گردید.

منبع: ویکی‌پدیا

الگوی معیشت بیع

در طبقه بندی موضوعی بیع همانطور که از اسم آن پیداست مطالبی با موضوع الگوی معیشتی قرآنی بیع منتشر خواهد شد. که در مطالب آینده توضیحات کاملتری داده خواهد شد. برای شروع توضیع مختصری از الگوی معیشت قرآنی بیع در زیر آورده شده است.

مدل های متولی معیشت بشر

به نام خدا

 

در طول تاریخ مدل‌ های مختلفی متولی اداره‌ ی زندگی بشر بوده‌ اند.این در حالی است، که بسیاری فکر می‌ کنند، تنها یک مدل برای اداره‌ ی #معیشت بشر وجود دارد.

مدلِ #اکانامی ،که به اشتباه به واژه‌ ی #اقتصاد ترجمه شده است،به نظر تنها مدل برای اداره‌ ی معیشتِ بشر می‌ آید.اما واقعیت این است که بشر تا کنون ۴ مدلِ اصلی را برای اداره‌ ی معیشت خود تجربه کرده‌ است.

ناکارآمدیِ مدلِ اکانامی پس از بحرانِ اقتصادیِ سالِ ۲۰۰۸ **برای چندمین بار در طولِ تاریخ** به اثبات رسید. این ناکارآمدی باعث شده که امروز عمده‌ ی متفکرانِ اقتصادی به دنبالِ مدلِ جای‌گزین برای اکانامی در غرب باشند.

#کدآمایی مدلِ متولی معیشت در حوزه‌ ی تمدنِ #ایران هم‌ ارز با مدلِ اکانامی در حوزه‌ ی تمدنی #غرب بوده است **و قدمتی ۳۰۰۰ ساله دارد.**هر چند امروز هیچ حکومتی از آن برای اداره‌ی معیشت جامعه‌ ی خود استفاده نمی‌ کند، اما بررسی و بازنگریِ این مدل می‌تواند در طراحیِ مدلِ مناسبی برای اداره‌ی معیشتِ انسانِ مسلمانِ ایرانی مفید باشد.

هم‌ ارزِ مدل‌ های اکانامی و کدآمایی، که در دو حوزه‌ ی اصلیِ تمدنی #ایران و #یونان استفاده می‌ شدند، دو مدلِ دیگر نیز مطرح بوده‌ اند. مدل‌ های #بیع و #ربا دیگر مدل‌ های متولی معیشت بشرند که هر دو مدلِ در تاریخِ ادیانِ الهی توسطِ انبیا برجسته ‌شده‌اند.**انبیاءِ الهی همواره از ربا نهی و به بیع دعوت می‌ کرده‌ اند.**

در میانِ این چهار مدلِ اصلی، #اقتصاد تنها یک واژه‌ ی غلط و بلاتکلیف است. واژه‌ ای غلط است چون به معنای **میانه‌ روی** است و معادلِ هیچ‌ یک از مدل‌ هایی که معرفی شدند نیست. واژه‌ ای بلاتکلیف است، چرا که برای تمامیِ این مدل‌ ها استفاده می‌شود. امروز در زبانِ فارسی، اقتصاد معادلِ اکانامیِ غربی، کدآماییِ ایرانی، بیعِ قرآنی و ربای مذموم است.

 

فرهنگ واژگان معیشتی

به عنوان اولین پست در وبلاگ این مطلب مهم جلوه می نماید که در  طرح ریزی یک علم یکی از مهمترین فعالیت ها تبیین واژگان صحیح آن علم صرفنظر از معانی ای که توسط ارگانهای مرتبطی مثل فرهنگستان ادب و زبان فارسی ترجمه و معنی می شود است. 

زیرا حداقل می توان در مورد موضوع مورد بحث، فعالیت فرهنگستان را به این دلیل زیر سوال برد که این ارگان در مقابل واژه انگلیسی economy  کلمه ی عربی اقتصاد را به کار برده است که در فارسی معنی میانه روی* می دهد که یک لفظ کلی است و شامل مسایل مختلفی می شود و آن را نمی توان واژه ی تخصصی ای در مقابل کلمه ی economy  به حساب آورد.

اهمیت تبیین صحیح و به دور از روزمرگی اصطلاحات غلطی که در اجتماع به کار می رود آن جایی خود را نشان می دهد که پایه ی هر عملی واژگان تخصصی آن علم است که اگر کج بنا شود طبق آن مثال معروف تا ثریا می رود دیوار کج و چیزی جزء خلط در  مباحث را در بر نخواهد داشت و موجب عقب ماندگی علمی ما می شود زیرا تا زمانی که پایه ی علمی را به درستی نشناسیم امکانی برای شناخت درست خود علم وجود نخواهد داشت.

در ادامه ی این سری از مطالب سعی در ایجاد فرهنگ واژگانی که در مباحث موجود مورد استفاده قرار می گیرد می کنیم.

*: لغت نامه ی دهخدا  و (راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن؛ خسروی حسینی، سیدغلامرضا (مترجم)، نشر مرتضوی، جلد۳، صفحه ۱۹۷)